KITAB INSAN KAMIL AWAL

KITAB

INSAN KAMIL AWAL

(MENUNGSO SEMPURNO)

 Susunan Syaikh Muhammad Siroj Al-Arif

Penterjemah

Dr. Arif Muzayin Shofwan, M.Pd.

Kawedalaken Dening

MAJELIS ZIKIR SYAIKH ABDUL QADIR AL-JAILANI

Alamat: Jl. Masjid Baitul Makmur Sekardangan RT. 03 RW. 09 Papungan Kanigoro Blitar Kode Pos 66171

 

MUQODIMAH

Kabeh puji amung kagungane Gusti Allah Kang Ngeratoni ngalam kabeh. Shalawat lan salam mugo-mugo tetep kalimpahaken marang Kanjeng Nabi Muhammad SAW, para ahli baite, sahabate, lan pengikute tuwin umate kabeh. Amma Ba’du.

Kitab meniko terjemahan saking “Kitab Hakekatul Ma’arif” kang kasusun dening Syaikh Muhammad Siroj Al-Arif Ibnu Syafii ingkang wonten Bendosari, Keras, Kediri. Kitab meniko mengku enem kitab, inggih meniko:

1.   Kitab Bahrul Lahut

2.   Kitab Makna Sirri

3.   Kitab Insan Kamil Awwal

4.   Kitab Insan Kamil Tsani

5.   Kitab Mirqod

6.   Kitab Majnunulloh

Inggih enem kitab kang kakumpulaken wonten Kitab Hakekatul Ma’arif meniko ingkang badhe kawulo terjemahaken kanthi bertahap. Mugi-mugi Gusti Allah paring berkah lan manfaat dateng terjemahan kawulo.

Blitar, 29 Agustus 2004

Pemangku Majelis Zikir Syaikh Abdul Qadir Al-Jailani

Dr. Arif Muzayin Shofwan, M.Pd.

Bismillahirrohmanirrohim

Kabeh puji iku amung kagungane Alloh Kang Mangerani Alam kabeh. Sholawat lan salam mugi tetep kalimpahaken ing atase Kanjeng Nabi Muhammad SAW kang dadi luwih mulyo-mulyone para utusan, lan mugi sholawat lan salam tetep kalimpahaken dumateng keluargane lan sahabate kabeh. Amma Ba’du.

Iki minongko kitab cilik (Risalah) lan ingsun arani kelawan “Kitab Insan Kamil Awal”, artine: “Menungso Kang Sempurno Jilid Siji” ing ndalem mertelakake sempurnane menungso ing atase ngerteni sejatine Alloh (Makrifatulloh) ing atase nganggo dalan kang wus den ambah poro Nabi lan poro Wali. Lan iyo ikilah dalan, iku dalan kang bener/jejeg (Shiroth Mustaqim). Lan sopo wonge ngambah dalan makrifat kang sakliyane dalan iki, kang wus den ambah poro Nabi lan poro Wali, mongko wong iku temen-temen kesasar. Lan sopo wonge mangerteni sejatine Alloh kang tanpo dasar Kitab Al-Qur’an lan Al-Hadist iku dadi temen-temen kafir.

Wong Ahli Makrifat dawuh: Ngertiyo siro, yento arikalane ngarepake siro ing sempurnane mangerteni ing sejatine Alloh, kudu merhatekne perkoro iki:

Kang Kapisan. Sempurnane mangerteni sejatine Alloh iku: (1) Arep yento ngerteni siro kelawan carane olehe nglimputi (Ikhatoh-e) Alloh. Kerono saktemene Alloh iku nglimputi ing siro. Dene carane olehe nglimputi (Ikhatoh-e) Alloh maring siro iku koyo olehe nglimputi perkara kang den sifati (Mausuf) kelawan piro-piro sifate. Gusti Alloh dawuh: “Innalloha Ala Kulli Syai’in Muhith”, artine: “Saktemene Alloh ing atase sekabehane perkoro kang dumadi iku Moho Nglimputi”; (2) Yento arep ngerteni siro ing yento setuhune Alloh iku mbarengi ing siro. Dene carane olehe mbarengi (Ma’iyyah-e) Alloh iku koyo olehe mbarengi Uyah lan asine uyah. Gusti Alloh dawuh: “Wallohu Ma’akum Aina Maa Kuntum. Innalloha Bima Ta’maluna Basyir”, artine: “Sejatine Alloh iku mbarengi ing siro kabeh ing ngendi enggon ono siro kabeh. Lan Alloh iku kelawan opo-opo kang siro lakoni iku Moho Mangerti/Waskito”.

Kang Kapindo. Yento arep ngerteni siro ing sejatine wujude Alloh sakdurunge brahi (Qoblal Isqi). Lan iyo wujude Alloh sakdurunge brahi iku wujud murni (Wujudul Mahdhi). Lan wujud iku keno diarani Wujud Ahadiyah. Lan wujude Alloh sakdurunge brahi (Qoblal Isqi) iku wujud Padang (Dliya’) koyo dene Kaca (Zujajah), kang Bening (Shofiyah), Kang Bersih (Kholishoh). Lan iyo wujude Alloh sakdurung brahi (Qoblal Isqi) iku murbo dhewe (Azali), dingin/disik (Qodim), ora ono kawitan (Laa Ibtida’a), ora ono pungkasan (Laa Intiha’a), ora ono mongso (Laa Zamana), ora ono panggonan (Laa Makana), ora ono nduwur (Laa Fauqo), ora ono ngisor (Laa Tahta), ora ono tengen (Laa Yamina), ora ono kiwo (Laa Syimala), ora ono mongso (Laa Khina), ora ono kang ngancani (Laa Syarika Lahu) babar pisan. Gusti Alloh dawuh: “Qul Huwallohu Ahad”, artine: “Dawuhono siro (Muhammad), yen saktemene Alloh iku mung siji”.

Kang Katelu. Yento mangerteni siro ing wujude Alloh nalikane brahi (Indal Isqi). Lan iyo wujude Alloh nalikane brahi (Indal Isqi) iku keno den arani Wujud Wahdah. Alloh dawuh: “Innalloha Khalaqo Kulla Syai’in Wahdahu”, artine: “Alloh kerso ndadekake ing saben barang kang dumadi iku kelawan ijen/dewe”. Dene wujude Alloh sakwuse brahi (Bakdal Isqi) iku keno den arani Wujud Wahidiyah. Alloh dawuh: “Allohul Malik”, artine: “Sejatine Alloh iku Moho Ngeratoni”. Lan tegese kelawan suwijine (Wahdaniyah-e) Alloh dhewe. Tegese, ora ono kang ngancani kelawan kratone Alloh lan kelawan olehe ngratoni Alloh.

Kang Kapapat. Yento arep ngerteni siro ing sejatine Alloh nalikane brahi (Indal Isqi) iku kerso ndadekake Alam Gedhe (Alam Kabir). Alam Kang Gedhe iku Roh Idhofi, kelawan kuwasane (Qudrot-e) lan kersane (Irodat-e) Alloh. Nuli Alloh ndadekake ing Nur Muhammad kelawan suwijine Alloh. Nuli Alloh ndadekake wujude Nuqod Ghoib. Mongko Alloh nuli ngumpulake mengkono-mengkono telu (Roh Idhofi/Alam Kabir, Nur Muhammad, Nuqod Ghoib) ing dadi suwiji (Wahdah). Mongko nuli Alloh nyempunakake Nur Muhammad, nuli Alloh hadhir ing arahe Nur Muhammad nuli dawuh: “Alastu Birobbikum?”, artine: “Opo dudu Ingsun Pangeran siro (Nur Muhammad)?”. Mongko nuli Nur Muhammad njawab: “Balaa”, artine: “Inggih, Inggih, Panjenegan Pangeran Ingsun”. Mongko nuli Nur Muhammad sujud kelawan limang (5) sujudan ing ndalem mongso seket ewu tahun (50.000 tahun), kerono aweh isyaroh yen Nabi Muhammad sak umate kabeh den wajibake sholat limang wektu sedino sewengi. Mongko Alloh nuli madep marang Nur Muhammad. Nur Muhammad dadi gumeter mergo saking peparinge Alloh, tegese saking kuwasane (Qudrot-e) lan kersane (Irodat-e) Alloh.

Mongko nuli Alloh dawuh: “Kun Fayakun” artine: “Onoho siro (Alam), mongko nuli banjur ono opo Alam kabeh”. Mongko nuli banjur ketingal rupo (Shuroh) ing ndalem njerone Kaca (Mir’at). Lan sejatine rupo ing ndalem njerone kaca (Shuroh Fil Mir’at) iku Hakekate Roh Idhofi (Haqeqotu Roh Idhofi). Lan sejatine Roh Idhofi iku aran barang Kang Den Anyarake (Mahdust). Ngertiyo siro, saktemene sekabehe makhluk iku dadi kumpul ing ndalem Roh Idhofi. Kerono saktemene rohe poro makhluk iku kedadeyan saking ora ono tumuju marang ono (Minal Adam Ilal Wujud). Ngertiyo siro, saktemene wujude Dzate Alloh iku tetep kelawan Sifat-Sifate Alloh. Mongko kinaweruhan yento kang wujud ing ndalem kaca (Mir’at) Kang Bening (Shofiyah) iyo iku aran Kang Den Braheni (Ma’syuq). Lan kang nyoto ing ndalem kaca (Dhoharo Fil Mir’at) iyo iku hakekate Roh Idhofi (Haqeqotu Roh Idhofi). Kanjeng Nabi Muhammad dawuh: “Sopo wonge ora weruh sejatine Alloh, mongko dudu umat ingsun”. (Al-Hadist).

Sayyidina Ali dawuh: “Sopo wonge ngerti sejatine Alloh kelawan tanpo dasar Kitab Al-Qur’an lan Al-Hadist mongko temen-temen kafir. Sopo wonge kafir, mongko dudu umate Kanjeng Nabi Muhammad”. Wong Ahli Makrifat dawuh: “Tatkalane ngarepake siro ing ngerteni sejatine Alloh, mongko yento ngertenono siro kelawan saktemene Alloh iku nglimputi ing siro lan mbarengi ing siro. Lan sopo wonge kang ora ngerteni ing sejatine Alloh, mongko temen-temen kafir (kegelapan batin; Penj.)”. Den dawuhake: “Man Arofa Nafsahu Fa Qod Arofa Robbahu. Man Lam Ya’rif Nafsahu Fa Qod Lam Ya’rif Robbahu”, artine: “Sopo wonge ngerteni ing Awak Dhewene, mongko ngerteni ing Pengerane. Sopo ora ngerteni ing Awak Dhewene, mongko ora ngerti ing Pengirane”. Jalaran saktemene sekabehane makhluk iku mung gambar ing njerone kaca (Shuroh Fil Mir’at).

Ngertiyo siro, ing saktemene sekabehe tingkahe poro makhluk, lan kuwasane poro makhluk, lan kersane poro makhluk iku saking Alloh (Minalloh), bali maring Alloh (Ilalloh), ing atase Alloh (Alalloh), lan Ing Ndalem Alloh (Fillah). Wus den dawuhaken: “Sopo wonge ngarepake sempurnane mangerteni ing sejatine Alloh, ngertiyo siro yen saktemene Penggaweane Kawulo iku Penggaweanae Gusti (Fi’lul Abdi Huwa Fi’lur Robb), Kuwasane Kawulo iku Kuwasane Gusti (Qudrotul Abdi Hiya Qudrotur Robb), Gunemane Kawulo iku Gunemane Gusti (Kalamul Abdi Huwa Kalamur Robb), Wujude Kawulo iku Wujude Gusti (Wujudul Abdi Huwa Wujudur Robb), tegese Wujude Alloh (Wujudulloh).”

Dene sekabehane tingkah iku kelawan kekuasaane Alloh (Qudrotulloh) lan kersane Alloh (Irodatulloh). Lan yento arep ngerti siro, jalaran saktemene makhluk lan sekabehane jagad iku sejatine Ora Ono. Kerono saktemene kabeh barang kang dumadi iku Ora Ono Sejatine (Ma’dum). Syaikh Najmuddin Al-Kabir dawuh:

v Laa Maujuda Illalloh: Ora ono wujud sejati kejobo wujude Alloh.

v Laa Hayya Illaloh: Ora ono Urip sejati kejobo uripe Alloh.

v Laa Ilma Illaloh: Ora ono ngerti sejati kejobo ngertine Alloh.

v Laa Harokata Illaloh: Ora ono obah sejati kejobo obahe Alloh.

v Laa Sakana Illalloh: Ora ono meneng sejati kejobo menenge Alloh.

Lan kang mengkono-mengkono iku den arani Fana’ kang Sempurno (Fana’ Kamil/Sirno Kang Sempurno).

Mugo-mugo Gusti Alloh paring manfaat kelawan anggitan kitab iki kelawan oleh barokahe lan syafaate Kanjeng Nabi Muhammad SAW. Amiin Ya Robbal Alamin. Mugo-mugo terjemahan kitab meniko ugi mbarokahi lan manfaati marang tiyang ingkang mahos lan blajar ngelmu makrifat. Alhamdulillahirobbil Alamin.

PENUTUP (KHOTIMAH) KANG WIGATOS

Dr. Arif Muzayin Shofwan, M.Pd.

Perlu dipun sumerapi lan dipun mangertosi bilih Kitab Hakekatul Ma’arif kang mengku enem kitab meniko rumiyen saking panjenenganipun Syaikh Anshor Muhammad ingkang ugi dados Mursyid Thoriqoh Sathoriyah. Syaikh Anshor Muhammad Pamengku Pondok Pesantren Nur Mambaul Hisan Sembon Kanigoro Blitar meniko biasane mahos kitab meniko setiap Malam Jumat wekdalipun dalu sak sampunipun jam kalih welas dalu. Amargi punopo?. Mahos kitab meniko kedah kanti beninge ati supados mboten salah dalane makrifat marang Gusti Alloh. Mulane dipun pilih wekdal dalu meniko ibarat penempuh Jawi “Surub Kayon” ateges wekdal ingkang sahe tumurune Wahyu Ilahi. Inggih meniko, wekdal ingkang ndukung Heneng, Hening, Eling, lan Waspada-ne manah tumprap penempuh dalan.

Rikolo semanten, kawulo nate sowan lan ambeguru dateng Syaikh Anshor Muhammad kaliyan Mbah Haji Muhammad, Mbah Haji Sugeng Surabaya, nuli dipun ijazahi Zikir Ismu Dzat: ALLOH, ALLOH, ALLOH, supados dipun amalaken tanpo pegat arikolo lungguh, ngadek, mlaku, lan sare, miturut mlebu-metunipun ambegan. Caranipun Zikir Ismu Dzat amung diwahos ing bathin kemawon, wonten aktivitas nopo kemawon kedah Eling marang Gusti Alloh Kang Moho Mbarengi lan Moho Nglimputi sekabehane kabeh.

Kawulo ugi angsal bait khusus (Biat Khoshoh), ijazah khusus (Ijazah Khoshoh), talqin khusus (Talqin Khoshoh) anane Dzikir Ismu Dzat (Alloh, Alloh, Alloh) saking Syaikh Muhammad Makki An-Naqsyabandi inggih meniko salah setunggalipun kyai utawi ulama ingkang dados Mursyid Thoriqoh Naqsyabandiyah Kholidiyah kang mukim wonten ing Bandung, Tlogo, Kanigoro, Blitar. Anapun caranipun inggih meniko:

1.   Istighfar 5x/Langkung

2.   Sholawat 5x/Langkung

3.   Surat Al-Fatikah dateng: Syaikh Abdul Qodir Al-Jailani, Syaikh Muhammad Bahauddin An-Naqsyabandi, Syaikh Imam Faqih, Syaikh Abdul Ghofur, lan Syaikh Muhammad Makki. 1x

4.   Surat Al-Ikhlas 3x (Dipun hadiahaken marang para guru kasebat soho poro ahli silsilah Thoriqoh Naqsyabandiyah)

5.   Zikir: “Alloh, Alloh” kanthi miturut mlebu metu nipun ambegan.

Wondene cara sakterusipun ugi kados ingkang sampun kasebat wonten katerangan ing nginggil wau. Tegese, sedoyo kalawau amung diwahos wonten batin, mboten wonten lisan. Sebab artine “Naqsyabandi” niku inggih meniko “Nagsya” artine ngukir, “Bandi” artine Pangiran. Dados ngukir zikir ing Pengiran ono ing batin/ati.

          Selajengipun, menawi wonten “Kitab Tanwirul Qulub” ugi ingkang dipun susun dening Syaikh Muhammad  Siroj Al-Arif Ibnu Syafii dipun jelasaken tata carane Dzikir Lailahaillalloh. Den dawuhaken wonten halaman 76-77 kasebat mekaten: “Mulo sayogjo banget yen wong urip iku mau yen biso ngucap Laailahaillalloh koyo mengkono iku lan den barengake karo mlebu-metune nafas. Yen nalikane nafas metu bareng ngucap “Laailaha” sero eling Ahadiyah. Yen nafas mlebu ngucap “Illalloh” serto eling Wahdah lan Wahidiyah...”. Lha mekaten menikolah sebagian ulama ahli thoriqoh ngarani dzikir iki kelawan “Dzikir Nafi Isbat”. Lan ono sing ngarani kelawan “Dzikir Sathoriyah” kang asale soko istilah “Sathoro” artine ndedel utowo membelah. Yakni membelah klawan Nafi lan Isbat iku mau.

Dene Zikir Ismu Dzat meniko ugi adedasar saking hadiste Kanjeng Nabi Muhammad SAW marang Sayyidina Ali Bin Abi Tholib ingkang mungel mengaten: “Yaa Ali, Igh’mith Ainaika Wa Alsiq Syafataika Wa A’li Lisanaka Wa Qul: Alloh, Alloh”, artine: “Hai Ali, meremno ing mripat loro siro, lan tutupen lisan siro, lan unggahno (tempelno) ilat siro marang cethak siro, nuli ngucapo ing bathin: Alloh, Alloh.” (HR. Thobroni lan Baihaqi). Inggih meniko hadist kadamel adedasar Zikir Ismu Dzat kanthi Zikir Khofi (Zikir Samar).

Amung kemawon ugi perlu dipun mangertosi bilih lelaku kados mekaten meniko pancen merlokaken Guru Mursyid, inggih guru ingkang dipun wenangaken aweh Talqin lan Ijazah kang sampun mangertosi babagan Kepengiranan (Ketuhanan). Inggih guru ingkang sampun saget nuduhaken dalanipun teko (Wushul) dumateng Gusti Alloh Ingkang Moho Ngelimputi lan Kang Moho Mbarengi ing sekabehane barang kang dumadi.

Kawulo (Penterjemah) meniko kitab amung paring ular-ular utawi pepenget mekaten: “Monggo sami-sami Talqin Zikir dumateng Guru Mursyid saking thoriqoh punopo kemawon. Amargi dawuhipun Syaikh Abdul Qadir Al-Jailani wonten Kitab Sirrul Asrar nyebataken bilih tujuanipun Talqin inggih meniko kadamel mutus sedoyo barang kang sak lintunipun Gusti Alloh. Sebab sinten kemawon ingkang saget mutus meniko bakal nemu manisipun ngibadah dumateng Gusti Alloh.” Mekaten saking kawulo pribadi. Menawi pingin keterangan ingkang langkung gamblang, kawulo aturi ningali “Kitab Sirrul Asror” karanganipun Ratune Poro Waliyulloh inggih puniko Syaikh Abdul Qodir Al-Jailani.

Salajengipun perlu dipun mangertosi ugi bilih “Kitab Hakekatul Ma’arif” kang dipun susun dening Syaikh Muhammad Siroj Al-Arif Ibnu Syafii Sumbernongko Ngreco Kandat Kediri meniko kados kacatet ing sampul tertanggal  28 Februari 1971, soho tertanggal 13 Februari 1987, soho tertanggal 15 Bakdo Mulud 1391 Hijriyah. Kados kang katulis ing halaman terakhir bilih kitab meniko dipun salin dening Abdulloh Syahid Al-Faqir Sumbernongko Ngreco Kandat Kediri. Wallohua’lam Bishowab. Wal Afwu Mingkum.